dinsdag 30 januari 2018

Hooikoorts door Elzen.

Wie een beetje de eerste bloeidata volgt, de teken in het gras, de komst van hooikoorts etc. kent Arnold van Vliet van de Natuurkalender en de Wageningen University. Onlangs kondigde hij in Nature Today een uitbraak van hooikoorts aan, veroorzaakt door bloeiende Elzen. Mensen die reageren op de pollen van de Elzen kunnen over plm. een week, als de bloei op de top is, een aanval van hooikoorts verwachten. Dat is extreem vroeg. Ruim twee weken  eerder, vergeleken met de laatste 17 jaren. Oorzaak: het klimaat, uiteraard.

Het schijnt dat je met je voedselkeuze de hooikoorts kunt bestrijden. Je kunt beter appel, kiwi, wortel, noten, meloen en sinaasappels mijden als je last hebt van de elzenpollenallergie. (Ook Hazelaar kun je beter mijden, maar die hebben al gebloeid). Op de foto de langwerpige mannelijke katjes die gaan bloeien, d.w.z. stuifmeel gaan produceren, de pollen, de elzeproppen zijn oude vrouwelijke bloemen van vorig jaar met zaad, voorzover dat er nog in zit.


maandag 29 januari 2018

De sleutel van Botshol.

Vanmorgen bij de ingang van het wandelpad over de kade langs Botshol:
* Wilt u zo vriendelijk zijn het hek weer op slot te doen, zodat de schapen niet kunnen weglopen?
* Beheerder: "Ik ben even plassen, dus ga je gang."
* Terlouw is langs geweest, er was geen brievenbus om het touwtje door te hangen, dan maar zo.
* Natuurmonumenten: Gevonden voorwerpen inleveren op het hoofdkantoor in 's Graveland.
* Wie neemt nou de sleutel van z'n vooroorlogse klerenkast mee op excursie? En verliest 'm ook nog.

vrijdag 26 januari 2018

Schollevaer, Ielgoes, Moddergaanze


Die vroege broedtijd (zie ook logje van gister) van de Aalscholver heeft me wel vaker bezig gehouden, maar ook nu weer kan ik in  de literatuur er niets over vinden, ook niet in het standaardwerk Handbuch der Vögel Mitteleuropas (Glutz und Bauer). Het Verklarend Etymologisch Woordenboek van de Nederlandse Vogelnamen( Klaas J. Eigenhuis) verklaart alleen de naam.  Maar daar is het ook voor geschreven. Ook de Broedatlas laat het afweten.
Aal komt van één der prooidieren. In het Fries wordt de soort Ielgoes genoemd, maar in de verste verte is het geen familie van de ganzen. In de Kop van Overijssel heet 'íe Rotgaanze, Moddergaanze in de Achterhoek. Scholver levert meer problemen op: het heeft waarschijnlijk te maken met het raspende, krassende, schrapende geluid dat ze met name in de kolonies maken. Met de vis Schol en het stukje Schol in de naam Scholekster heeft het niets te maken.

donderdag 25 januari 2018

De vroegste broeder.

Aan de overkant van de Groote Wije in de Botshol is de kolonie Aalscholvers al weer bezet. Op de meeste nesten zie je een zwart vlekje, zeker met kijker of telescoop. Ik denk dat dit de vroegst broedende soort in ons land is. Hoe koud en guur het ook is, ze zijn er en ze leggen eieren. Hoogstwaarschijnlijk zijn ze nu al aan het broeden, zeker na een paar dagen met (te) warm weer. Een paar dagen vorst deert ze niet, ze hebben een grote broedvlek waarmee de eieren makkelijk warm gehouden kunnen worden. Bij strenge vorst gaan de broedsels meestal verloren.
De meeste nesten worden in de winter voor de broedtijd gerestaureerd, een enkel nest is nieuw. Hiervoor worden takken en twijgen van een boom afgebroken, ook waterplanten, voor zover aanwezig, worden gebruikt voor de bekleding. Vaak wordt nestmateriaal van een buurman gejat.

Op de kopfoto de kolonie aan de overkant van de Wije, te zien vanaf het parkeerplaatsje aan het eind van de Botsholse Dwarsweg.

woensdag 24 januari 2018

Terug


We zijn inmiddels weer terug op 5 meter beneden NAP. Op 700 meter erboven was er regen en/of natte sneeuw en/of droge sneeuw. In ieder geval heeft het nageslacht hogerop geskied. Ook de derde generatie, verbazingwekkend dat kinderen van 5 jaar zo snel leren. Weinig zon. Maar heel Midden-Europa zat zonder zon, ook op zaterdag toen we terug vlogen. Het eerste land wat ik zag was de branding ergens langs het Noordzeestrand. Deze week begonnen met twee dagen medische aandacht in het ziekenhuis, sindsdien gaat alles weer z'n gewone gang.
Zo ook vanmorgen even een klein Rondje Ronde Venen: overal ganzen, zeer verspreid zittend. Ik denk door de wind die op deze "warme" dag volop waaide. Ook zaten ze heel diep in het gras, alleen de kopjes staken boven het maaiveld uit, zodat eventuele halsringen niet te zien waren. Bovendien foerageren ganzen meestal met de kop in de wind waardoor ik tegen de kont aankeek.
Langs de Proostdijerdwarsweg-West een grote sliert zwanen: 59 Knobbels met, na goed kijken, 5 Kleine Zwanen. Ik heb een stukje foto uitvergroot waarop twee, links, staan. Met de telelens genomen zodat de kleuren, ook door het trieste licht, wat flets afgedrukt zijn. Elk jaar komt  een groepje Kleine Zwanen  in de Waverhoek slapen en foerageert vaak richting Amstelveen

vrijdag 12 januari 2018

De polder uit.

De komende week verblijf ik op plm. 650meter boven NAP, zo krijg ik geen natte voeten, tenminste als het niet dooit. Mocht ik wat spannends zien dan meld ik dat. Vorig jaar was dat een haas die de dalafdaling in omgekeerde richting nam. Wat kan ik dit jaar verwachten?

Sneuper.

woensdag 10 januari 2018

UB1, 1TL, P10 (lime) halsringen bij Kolganzen.

Ook Marianne klaagt over het geringe aantal halsringen dat ze afleest, weinig dus. Er zijn de laatste dagen toch behoorlijk wat ganzen in de Ronde Venen neergestreken en dan maar een paar halsringen kunnen aflezen. Het lijkt erop dat er meer geringde ganzen dood gaan dan dat er ganzen geringd worden. Ik heb geen idee hoe lang men nog met dit onderzoek wil doorgaan, zonder elk jaar opnieuw te ringen kan men nog jaren aflezen, het zullen er wel steeds minder worden. Ook minder aflezers, als men er uren insteekt wil men ook wel eens een ring aflezen, de motivatie zal geringer worden.
Gister langs de Hoofdweg eerst 1TLzwart, geringd op 8-5-2015 in Rusland Kologriv, Kostona. Ruim 500 kilometer Noord-Oost van Moskou. Hij is daar later 8x altijd in mei afgelezen, dus op weg naar de broedgebieden in Noord-Rusland. In ons land 13x afgelezen, allemaal in onze omgeving. Een trouwe Veenganger. Ik heb 'm drie keer eerder gehad.
Ook daar P10 lime, ringdatum 30-11-2013 in Hongarije !! Nog niet eerder een Hongaar gehad. In het Kiskun National Park. Daarna een enkele keer in Slovenie en Tsjechie. De laatste jaren in Nederland.Tenslotte UB1zwart, meer aan het begin van de Hoofdweg. Geringd in Eemnes op 23-12-2015. Sindsdien nog maar drie keer afgelezen. In Kreis Kleve, in Limburg in de buurt van Venray en nu hier.


dinsdag 9 januari 2018

Vrijende Meerkoeten


In mijn drang om halsringen bij ganzen te scoren heb ik, vind ik zelf, in de winter te weinig oog voor de andere vogels. Jammer, er gebeurt ook bij de andere vogels van alles, maar je moet het wel zien, zelfs willen zien. Als ik dan weer Kollen in de verte hoor ben ik  helemaal verkocht. Gister nam ik wat meer tijd bij de Zuidertocht, een brede wetering in polder Derde Bedijking, die loopt vanaf de Oosterlandweg naar het gemaal aan de Kromme Mijdrecht. Altijd vol met vogels. Ik stond een poos te kijken naar de ganzen, helemaal achteraan bij de Machinetocht een halsring (5L4), maar ze vonden vooraan me toch te nieuwsgierig en gingen op de wieken.
                                                                                                                                                                                         Ik keek naar de eenden in de wetering, hier willen nog wel eens wat Wintertalingen en Krakeenden zitten, en uiteraard Smienten. Maar m'n aandacht werd getrokken door een Meerkoet, die dreigend op een paar Wilde Eenden afkwam, dit was zijn territorium, dat was duidelijk te zien. Er kwam nog een Meerkoet bij. "Dit wordt slaande ruzie, " dacht ik maar het tegenovergestelde gebeurde. Ze hoorden blijkbaar bij elkaar en gingen elkaar liefkozen: het leek wel een beetje op vlooien bij apen. Met de snavels wroeten ze voorzichtig bij elkaar in de kopveren. Heel teder en voorzichtig beten ze elkaar, wat een  pracht gezicht. dat duurde wel zo'n 5 minuten. Ik denk dat dit een pril begin is van het baltsen. (Overigens weet ik niet of het vlooien bij apen ook baltsgedrag is.)
Vanochtend drie halsringen bij de Kollen, waarvan één in Hongarije geringd. Nog nooit gehad. Morgen meer.

maandag 8 januari 2018

Meer ganzen.


De ganzen hebben mijn geklaag gehoord: een paar duizend  (3 à 4) zaten vandaag in mijn "achtertuin", achter de Oosterlandweg en achter de Westerlandweg. Ook nog een paar honderd langs  Molenland, waar je wat hoger staat als op een tribune en het met de zon in de rug altijd prettig ganzenkijken is. Wel waren ze langs Molenland ver weg, maar door de heldere  zon waren eventuele halsringen nog net af te lezen. Een nadeel van zoveel op elkaar is dat de ringen achter de andere ganzen verborgen blijven. Ik had geluk: eindelijk de eerste! Opluchting. Toch veel moeite om de grote letter te krijgen. De twee kleine waren een A en een 2, of was het een Z? Op die afstand lijken die erg op elkaar. Het was een twee, later bleek achter de computer dat ik goed zat. Toen de grote letter of  het cijfer nog. Een G,  dus GA2.
Een oude bekende: in 2013 ook al een paar keer door mij gezien, de meeste winters brengt ze, het is een ♀, hier in de Ronde Venen door. Waargenomen door Kees J.,  Tijs, Marianne. Vanaf de Oosterlandweg kreeg ik 5L4 te pakken. Op de foto zat hij in de verre groep op het weiland. Op 24-12-2016 in Skarsterland bij Heerenveen geringd als jong mannetje. Verder op de voorgrond op de foto een opvliegende groep Grauwe Ganzen. De Kolganzen waren banger en waren al op de wieken en weggevlogen.

vrijdag 5 januari 2018

Minder ganzen


Vanochtend een klein rondje Ronde Venen, m'n vrouw had later de auto nodig. Nee we hebben er  geen twee. Het begon direct al in m'n "achtertuin", overkant Oosterlandweg: ruim 400 Kollen, 10 Toendrarietganzen en 3 Brandganzen. Op de archieffoto, genomen vanuit m'n zolderraam Kollen en Rieten. Op exact dezelfde plaats als vanochtend. De Kollen zijn de ganzen met een lichte kol rond de snavel, de Rieten hebben een bruine kop en geen zwarte borststrepen. Hun snavel is zwart met een roze band. Maar in deze groep geen halsring! Op naar de volgende: op een plek waar ik ze nog nooit gezien heb, ja wel Grauwe maar geen Kollen, achter het carpoolplaatsje tegen over hovenier Tonnie Meyers .Minstens 600 Kollen en wat Grauwe Ganzen, maar geen halsring! In polder Groot Mijdrecht zaten tussen de Poelweg en de Proostdijerdwarsweg zo'n 800 Kollen , ver weg, dus geen halsring te vinden! Verder alleen nog langs de Hoofdweg in Waverveen. Hier waren de ganzen zo vriendelijk om alle halzen omhoog te steken alsof ze me niet vertrouwden, dus snel scannen,  maar geen halsring! Ik ging aan me zelf twijfelen, hebben ze in het ziekenhuis  wel een goede diagnose gesteld? Zie en herken ik nog wel halsringen? M'n wettige echtgenote zou wel zeggen: "Doe niet zo raar". Naar huis met een balend gevoel. Normaal zitten er in januari gemiddeld 10.000 in de Ronde Venen, nu al een poos houdt het met 2.500 wel op.

Gelukkig kwam zo straks de Nieuwsbrief van Jan Kramer uit Leeuwarden binnen en hij drukt een artikel uit de Leeuwarder Courant van gisteren af: "Aantal overwinterende ganzen loopt fors terug". In Friesland bedoelen ze uiteraard. Maar wat daar in het groot gebeurt met de Kolgans, gebeurt hier in het klein: In begin oktober waren er in Friesland 13.000 i.p.v. de 125.000 normaal. In november nam het aantal daar toe tot 145.000 ( normaal 300.000). Bij tellingen in heel Europa bleken er duizenden ganzen in de Baltische Staten te zitten, een vertraagde reis dus. Oorzaken: temperatuur, kleine legsels, laat broeden? Al sinds 1961 worden de jongen in Nederland geteld en het blijkt dat 2017 één van de slechtste broedseizoenen  is geweest, door de late lente in de broedgebieden. Als ze daar aankomen ( Noord-Rusland, Siberie) sneeuwt het meestal, maar als het blijft sneeuwen komt er van broeden weinig terecht. Ook in Friesland worden weinig halsringen afgelezen. Ik ben gerustgesteld , ik hoef niet aan mezelf te twijfelen. Ik zal eens aan de collega-halsringenaflezers vragen of zij ook zulke magere resultaten hebben.

donderdag 4 januari 2018

Brilduikers op de Grote Wije.


Elke winter worden er op de Grote Wije van de Botshol wel een paar Brilduikers waargenomen. Meestal achterin, dus kijker onontbeerlijk, vallen de mannetjes , zie foto, vooral op. Kenmerkend is de witte vlek onder het oog. Het lichaam is behalve bovenop en de staart ook wit. Kortom een prachtig eendje. Vrouwlief is als vrouwtjeseend gekleurd, onopvallend bruin zodat ze niet teveel opvalt tijdens het broeden. Overigens zag Marianne Wustenhoff enkele weken terug een Brilduiker aan deze kant van de plas.

dinsdag 2 januari 2018

2018, het jaar van de Huiszwaluw

Als er een jaar naar je vernoemd wordt is er wat aan de hand met je als vogel, meestal een slecht teken. 2018 wordt het jaar van de Huiszwaluw. Rond 1970 werd het aantal broedparen geschat op 450.000. In 2015 waren dat er nog maar 75.000 ! Een drama dus zoals we de laatste jaren er zoveel van hebben. Uit mijn jeugd kan ik me nog de jaarlijkse strontplank boven de voordeur herinnneren, overal in de straat zaten Huiswaluwen, meestal bouwden ze hun nest boven de voordeur. Vaak werden de nesten kapotgemaakt, gelukkig maakte m'n vader een plankje boven de deur voor de poepjes. We vonden het wel gezellig,het gekwetter van de zwaluwen.
Maar dat is bijna verleden tijd. Er zijn in de omgeving van de Ronde Venen nog maar enkele kolonies (zwaluwen, ook de andere soorten, broeden graag in groepen). Ik heb ze een aantal jaren geteld: bij een boerderij aan Molenland, bij een boerderij aan de overkant van de Kromme Mijdrecht, bij een boerderij langs de Hoge Dijk, Zevenhoven, aan de overkant van de Kromme Mijdrecht ongeveer tegen over de kerk in De Hoef bij de woonboerderij Stroomzicht, allemaal rond de twintig nesten. Elza Vis en Judy Tito tellen in Vinkeveen en Waverveen en zitten rond de 20 bezette kolonies. Langs de Botsholse Dwarsweg zit een kolonie die uit kustnesten bestaat. (Zie foto).
Waarschijnlijk is de afname van insekten een belangrijke oorzaak, verder het steeds minder aanwezig zijn  van "metselbare" klei, dat ze uit modderpoelen en moerassen met blubber halen. Ik heb ze meermalen in de Waverhoek klei zien ophalen, snaveltje voor snaveltje.