Vluchtinstinct/broedinstinct

K

 Momenteel kun je situatie als op de foto waarnemen: een Grutto die op net nest blijft zitten terwijl je erbij staat. Het broedinstinct is sterker  dan het vluchtinstinct. Komt eigenlijk alleen maar voor bij Grutto’s is mijn ervaring. Eenden willen ook nog wel eens blijven zitten,  maar vliegen op het laatste ogenblik toch van het nest af. Als je dit nest niet vindt en niet aangeeft  met een neststok wordt de Grutto uitgemaaid. Binnenkort is het weer zover, maaien een noodzakelijk kwaad.

Jong op oud.

 Vanaf de openbare weg zijn ze nauwelijks te zien, maar overal in polder Demmerik, en ik vermoed wel in meer polders van ons veenweidegebied, liggen overal boomstammen van enkele eeuwen oud. Jarenlang in het verdronken veen gelegen zonder zuurstof, dus niet kunnen wegrotten en bijna versteend,  zijn ze door o.a. bodemdaling langzamerhand aan het oppervlak gekomen. Als dat in een weiland gebeurde kregen de boeren er bij het maaien last van. De maaimachines knalden kapot op de uitstekende delen boven de grond. In zo’n geval werden de stammen uitgegraven en bijvoorbeeld langs de kant gelegd of in een wetering gegooid. Maar daar moesten ze weer wijken voor het baggeren. Zo werden ze hier en daar in het water verzameld. 

Het zijn overblijfselen van het oerbos dat hier  vroeger stond. En  dan moet je aan eeuwen terug denken. Daar waar ze boven het water uitsteken krijg je erop jonge plantengroei. Zie foto.

Bijvangst

 Ik zocht naar een Kuifeend. Een mannetje zwom verdacht zenuwachtig in de wetering. Dat gedrag wordt opgewekt door een vrouwtje dat een nest gebouwd heeft langs de slootkant. Zij hoeft zich maar uit het nest te laten glijden of ze zwemt in de sloot. Ook Wilde Eenden zitten meestal langs de slootkant, de andere soorten als Krakeend, Slobeend maken het nest meestal ergens midden op het grasveld. Bijna niet te vinden. Je moet al bijna in het nest stappen of de eend van het nest jagen om de plek vast te kunnen stellen. Tot mijn verbazing vond ik dan vanmiddag ook een nest van een Slobeend vlak langs het water. Gebeurt niet vaak. In de kijker was het een Slobeend.

Je kunt nog aan een ander  verschijnsel  zien dat dit het nest van een Slobeend is: als het eendje plotseling verstoord wordt laat het de poep  lopen. Het is meer een straal die soms gericht op de aanvaller wordt. De eieren zien er smerig uit. En de geur, zeg maar stank !! Ik heb eens een collega-vogelaar mee gehad. Hij wilde wel eens het weidevogelbeheer meemaken. Wel het hoogtepunt was een Slobeend die hem onderscheet. We moesten in dezelfde auto naar huis. Wat een stank!!

Een nest vol jongen.

 Ik wist dat er op perceel 5 jonge Kievieten zaten. Moeder Kieviet riep ze voortdurend met zachte geluidjes, nauwelijks hoorbaar. Ik had twee in de gaten. Na met een ander perceel bezig geweest te zijn, was ik terug bij 5. Er kwam een heel klein koppie tevoorschijn dat steeds groter werd en de kop van een volwassen Kieviet bleek te zijn. Was dit de moeder Kieviet ? Ze zat heel laag, toch geen broedende Kieviet? Ik had hier wel vaker een vrouwtje zien opvliegen. Toch voor de zekerheid even kijken. Ze vloog direct op en hoorde ik de klagende geluiden, dus toch de moeder van de jongen. Het bleek dat ze door het slechte weer (?) de jongen had beschermd. Goed tellen……..4 jongen , bij elkaar. Pracht gezicht, ze bewogen geen veer.

Open en bloot

 Vanaf de weg te zien! Als je weet waar je moet zoeken. Deze foto is genomen vanuit de auto met de telelens op 400 mm.  Maar zo bloot zitten Kievieten nooit, bijna altijd geheel weggedoken. Nou hoeven ze daar ook niet veel moeite voor  te doen, het gras is omstreeks deze tijd behoorlijk lang. Ik denk dat er al gemaaid zou zijn als het land niet zo nat was. De neststok staat erbij om aan de maaiers aan te geven dat er een nest ligt. Ik zet de stok altijd tussen het nest en de boerderij. Dit nest ligt op een perceel dat onder bepaald beheer valt . De groei van gras is hier minimaal.

Zomertaling

 Vanochtend had ik een mannetje Zomertaling in de telelens, dat zag ik pas thuis bij het verwerken van de foto’s. Als je de foto sterk vergroot zie je de witte wenkbrauwstreep, duidelijk mannetje Zomertaling. De foto was met tegenlicht vandaar de slecht kwaliteit. Het mannetje vertoont het typische eendengedrag als zij zit te broeden. Zeer waakzaam in een naburige sloot. Bij verontrusting gaan ze cirkels rondom vliegen.Zoals een Slobeend dat doet.

Verder gezocht naar een Tureluur , onvindbaar als je niet precies ziet waar ze opvliegt. Wel een stok gezet en bij een tweede keer opvliegen op dezelfde plek mag je van een broedgeval spreken en hoef je het nest niet te vinden! Is toch de afspraak?

Torenvalk jaagt op grotere vogels?

 Foto zat in een andere camera , ik wil het toch  even laten zien. Ik vind het zo zielig. Watersnippen rusten en slapen overdag in de slootkanten en gaan ‘s nachts foerageren. Ik heb dat regelmatig waargenomen met de camera-val bij ons plasdras. Als enige vogelsoort  worden ze niet afgeschrikt door het infra-rood van de camera.

Dan een andere zaak, ik realiseer me dat plotseling. Worden prooien van zulke grootte wel vaker door Torenvalken geslagen? Ik moet daarbij denken aan de plukresten  van Tureluren, waarvan ik twee keer het afgelopen seizoen de overblijfselen vond. Nog nooit eerder waargenomen. Is dit ook het werk van dezelfde Torenvalk? Gespecialiseerd in grotere vogels. In Vögel Mitteleuropas (Glutz und Bauer)  staat de    Houtduif als grootste vogel genoemd. Maar dat zijn wel uitzonderingen. Wie weet wat we nog meer vinden.

Predator met prooi.

Ik was vanmiddag nog geen twee minuten in de wei of mijn aandacht werd getrokken door een stel Kievieten die duikend  tekeer gingen boven een bepaalde plek in de slootkant. Typisch gedrag om een predator te belagen en desnoods weg te jagen. Ik verwachtte elk ogenblik een Wezel of een Hermelijn  boven de ruigte te zien. Maar niks geen kop. Op een geven ogenblik dacht ik een vogel te zien die wat te pakken had, waarschijnlijk een jong kuiken. 

Wat er tevoorschijn kwam was een Torenvalk! Nog nooit meegemaakt dat een Torenvalk een jonge Kieviet te grazen nam. Gelukkig kwam de valk met de prooi in zijn klauwen naar mijn kant van de wetering.Ik liep er achteraan, de valk kon de prooi nauwelijks tillen. Dat is geen jonge Kieviet, die zijn nog niet zo groot.                                                               

De valk ging zitten, ik joeg hem op, op een gegeven ogenblik liet de valk de prooi liggen en kon ik ‘m oprapen. Het was een Watersnip!!!! Het arme beestje was nog warm, ik heb de snip onder de Brandnetels gegooid.

Rosse metselbij

 Afgekomen op het mooie weer zat deze Rosse Metselbij  op een struik in het zonnetje . Lekker opwarmen zoals zoveel insecten doen. Een Metselbij heeft de naam te danken aan het metselwerk dat hij levert in een gangetje in een boom of in een  stengel. Bijvoorbeeld in insectenhotels ziek je ze vaak. Er wordt  een  ei gelegd , het gangetje wordt afgesloten , een volgend ei wordt gelegd, gangetje afgesloten net zolang de hele gang dicht zit. Van buiten wordt dan wat extra metselwerk geleverd.

Fuut

 Een watervogel in het bos !!?? Hoe kan dat? Deze Fuut is vanaf de Korenmolenweg,  die langs het Donkereindse Bos loopt, te zien . Hij/zij is duidelijk aanwezig, niet verborgen in het riet maar aan de rand, zodat ze een goed zicht heeft op de omgeving en wat daarin veranderd. Let op dat oog, hoewel ze lijkt te slapen neemt ze alles waar. Haar nest bestaat uit wat verzamelde dode waterplanten, ze zit op een eilandje. Zodra ze het nest verlaat dekt ze de witte eieren toe met wat dode planten. Daardoor zien de eieren niet uit, goor en smerig. Binnenkort zwemmen de gestreepte jongen mee of liften mee door op de rug onder de vleugels te klimmen. Mooi gezicht.

Jonge Kievieten.

Het eerste Kievietsnest is uit, de ouders vliegen om je heen en maken de kenmerkende geluiden waaraan je kunt horen dat er jongen zijn. Ze vinden in het lange gras is onmogelijk, door de alarmerende geluiden van de ouders drukken  ze zich en zijn echt onvindbaar, terwijl ze toch in de buurt zitten.  Bij slecht en koud weer schuilen de jongen vooral in het begin nog onder de vleugels van de ouders. Maar hun kostje moeten ze zelf zien te vinden. Alleen de Scholekster voedt de kuikens nog. Behalve aan de geluiden kun je ook aan het nest zien dat de eieren uit zijn: de eierschalen zijn verpulverd en de schilvers liggen op de bodem van het nest. Grutto’s brengen lege eierdoppen een eindje weg, Kievieten  doen dat niet. Op de foto zijn de schilvers duidelijk te zien.

Hollandse kant.

 Jac. P. Thijsse noemde het Fluitenkruid Hollands Kant. Hij zal daarmee niet de kanten van de wegen, fiets- en wandelpaden en dammen tussen de weilanden hebben bedoeld maar ik denk aan de weefmethode door kantklossen. Daarbij ontstaan bijvoorbeeld de mooiste bloemfiguren, figuren die je ook kunt ontdekken bij het Fluitenkruid. Het gaat deze dagen volop bloeien Gelukkig wordt het op steeds minder plekken gemaaid, het hoort echt bij het voorjaar. Het kan slecht tegen belopen en daarom groeit het vooral op niet belopen paden en plekken.

De Blauwjantjes zijn er weer.

 Je kunt erop wachten, maar half april verschijnen hier de eerste Zwarte Sterns (Blauwjantje is hier de volksnaam). Ik had er vanmiddag drie boven het nu droogvallende plasdras.  Ze zwerven in deze polder en kunnen kiezen uit een aantal kolonies die we, van de agrarische coöperatie Rijn, Vecht en Venen, uitgelegd hebben in de vorm van meestal 10 vlotjes. Op deze vlotjes , die aangekleed zijn met wat aarde met wat planten , een volkstuintje noem ik het altijd, gaan ze nestelen en broeden.  Het gaat in polder Demmerik om plm. 10 kolonies. Ze komen van ver, er is wel eens een op de Vinkeveense Plassen geringde Zwarte Stern teruggemeld uit Namibië. ( mond. Jan vd. Winden). Het zijn echte gezelschapsvogels,  je zult niet gauw een solitaire broedvogel vinden. 

Verder op het plasdras 2 Bosruiters en een Gele Kwikstaart. De Kieviet die ik gister vond met twee eieren was druk bezig met het nest en zal morgen of overmorgen wel gaan broeden.

Bijvangst

 Al zoekende naar nesten van weidevogels, vanmorgen weer een Kievietsnest met twee, kom je plotseling een nest tegen van bijvoorbeeld een Wilde Eend. Ze zit daar eenzaam en verlaten in de slootkant. Onbeweeglijk , afwachtend welk onheil ze zal ondergaan. Wel van mij geen enkele, maar één stap verder en weg vliegt ze . Dichtbij de wal in . Ze heeft geen tijd gehad om de eieren toe te dekken. Het nest is al rijkelijk gevoerd met donsveren, dat betekent dat de broedtijd er bijna op zit. Bij het begin van broeden bestaat het nest alleen uit strootjes , naarmate de broedtijd vordert plukt ze steeds meer dons uit haar borst. Het ga je goed. 

Smalle Randwants

 Vond ik vorige week de poepetende Grauwe Schildwants, gister de Smalle  Randwants.  Hoewel je er echt naar moet zoeken is het een  vrij algemene wants. Komt overal in ons land voor. Te herkennen aan de hoekige schouders en aan de egaal gekleurde oranjebruine poten.  Lijkt veel op andere randwantsen. Overwintert als adult, vandaar dat ze nu al tevoorschijn komen.  Zat , bijna uiteraard, in de Gele Kornoelje.

Toch wel

 Een paar dagen terug schreef ik over een Grutto die bovenop , en niet erin , het nest zat. Ik heb toen op die plek gezocht met als resultaat een nest wat ik langer gezien had. Maar een paar dagen later zat er nog steeds geen ei in. Mogelijk heb ik de boot gemist en heb het juiste nest niet kunnen vinden. Gewoon over heen gelopen. Maar vanmiddag zat de man weer in dezelfde buurt dus heb ik daar op die paar vierkante meters gezocht en ziedaar een nest met drie eieren. Zo zie je dat je met een levenslange ervaring  toch nesten mist, maar dat neem ik mezelf niet kwalijk. 

Verder vond ik op een ander perceel een broedende  Kievit die pas op het laatste ogenblik weg vloog. Is dus ver heen. Ook eerder gemist.

Ooievaar (kopfoto)

 Nog nooit meegemaakt een Ooievaar in het plasdras. (Zie kopfoto). De vogel waadde een stuk door het water om voedsel te zoeken, maar vond niks van zijn gading. Ging toen toch  maar op de vleugels en vloog weg. Het weglopende water van de opvliegende poten was fotografengeluk.

Copulatie

Bij vogels is het vooral het mannetje dat actie onderneemt om een vrouwtje zover te krijgen dat ze wil paren. Een mannetje Kievit vertoont fraaie baltsvluchten, komt dan aanvliegen laag over de grond en strijkt neer op het vrouwtje, als ze tenminste wil, copuleren binnen een paar seconden en vliegt en loopt hij weer weg. Soms gaat hij even bij het nest kijken en gaat verder met baltsen of strijkt op een bepaalde plek neer. Dat gebeurt een aantal malen per dag.

Een Tureluur is een heel ander verhaal: mannetje en vrouwtje scharrelen al een poosje bij elkaar in de buurt, komen dichterbij , het mannetje raakt opgewonden en begint minutenlang achter het vrouwtje  met trillen van de omhoog geheven vleugels (zie foto), daarbij zachte geluiden uitstotend. Tenslotte springt hij bovenop het vrouwtje en proberen ze te copuleren. Door de lange poten is dat een wankele bezigheid en kan het even duren voordat het gelukt is. Na de daad gaan beide vogels veren poetsen. 

Vandaag….

 Vanmiddag weer eens een Zeearend boven polder Demmerik. Alles wat maar kon vliegen ging de lucht in. Op de foto wordt de Vliegende Deur aangevallen door een Kleine Mantelmeeuw. Hij verdween richting de Gagel zoals altijd.

Vanochtend m’n eerste Grutto- nest gevonden. Werd tijd. Twee eieren, zij was in de verte met het nest bezig. Het nest waar ik gister over schreef lag er nog leeg bij. 

Op zoek naar het nest.

 “Is dit wel een goeie plek, lieverd” schijnt zij(rechts) te vragen aan hem(links).Trots laat hij het nest zien waar hij zo z’n best heeft op gedaan. Zij zit op het nest in plaats van erin. Dan zou ze nu al met het wat langere gras onzichtbaar zijn. Ze hadden moeite het terug te vinden, dat zie je wel meer bij weidevogels als ze pas beginnen met de eierleg. Je ziet ze zoekend heen en weer lopen. Plotseling vinden ze het het. Bij  langer  broedende vogels loopt er vaak een paadje naar toe. Ik had het nest al gevonden en was verbaasd dat de Grutto’s zo snel terug waren in de buurt van het nest en het gingen zoeken. Hier ligt vandaag of morgen het eerste ei in.

Wakker door het warme weer.

 

Ik had het vorige week al voorspeld, door het warme weer zouden er meer insecten in de tuin te bewonderen zijn.  Die voorspelling klopte aardig: veel Lieveheersbeestjes , allerlei zweefvliegen , een Kleine Bijvlieg ,  enkele Citroenvlinders en de eerste wantsen in de Gele Kornoelje.  

Met de Grauwe Schildwants was weer iets aan de hand: hij zat weer poep te eten. Vorig jaar 17 mei ook al opgemerkt. Op bovenstaande foto is duidelijk te zien dat de wants zit te eten van de witte vogelpoep, het witte urine gedeelte . Ik ben er nog steeds niet achter wat de bedoeling is van de ze handeling. Er zullen waardevolle stoffen in de urinezuur zitten die van belang zijn voor de wants. Ik zoek verder.

Slakken

 

    

Een paar jaar geleden zag je dit verschijnsel niet, Kievitsbloemen die opgegeten werden door slakken. Ze hebben dit echt de laatste jaren ontdekt. Maar hoe ik ook zoek, ik vind geen slak terug in de ruigte onder planten. Ze moeten ‘s nachts wel een grote afstand afleggen om bij hun voedsel te komen. Ik zal vannacht eens zoeken.

Dansmug onbekend.

 Ondanks het koude, regenachtige weer begint het kleine insectenspul toch te komen. Als morgen de temperatuur even omhoog schiet moet je eens opletten wat er allemaal tevoorschijn komt. Vanmiddag zat dit insect op de schuur. Er waren meerdere van deze soort. Het is een dansmug, maar verdere determinatie tot de soort mislukt zonder een microscoop. De voorpoten hebben ze naast lichaam omhoog en naar voren, steekmuggen hebben de achterste poten omhoog. Verder is achterlijf geel met zwarte banden . De tasters zijn bij dit mannetje enorm geveerd.

Wulp

 Voordat ‘ie verder trekt eerst een flinke wasbeurt in het plasdras. Wulpen zijn hier in de winter in grote getale, maar in het broedseizoen gaat het niet best met de grootste steltloper van ons land. Voornamelijk in de duinen van de Wadden en in de Delta. Verder hier in het Groene Hart  rond de Nieuwkoopse Plassen . In het gebied van  Rijn, Vecht en Venen komt de Wulp nauwelijks tot broeden.

Hoog gezeten.

 Geen mens die haar in de gaten had, een broedende Wilde Eend in een pas geknotte Knotwilg nabij de Boterwal. Als op een troon zit ze de dagen uit die voor het broeden staan. Ik was daar met de hele familie en de kleinkinderen zochten naar Paaseieren. Traditie. Maar Sneuper zocht ook naar broedende eenden, zowel in de walletjes als in de bomen.  Kwam al gauw de vraag hoe die kuikens  beneden zouden komen. Gewoon springen. Het zijn bijna parachuutjes als ze naar beneden dwarrelen. In mijn jeugd had mijn vader altijd enkele eendenkorven. Één daarvan werd in een boom boven het water gehangen. Tegen de tijd dat ze uitkwamen stond de hele familie de beestjes aan te moedigen om te springen. Daarbij kwamen ze direct in het water terecht. En zwommen gelijk met de moeder-eend mee. 

Aan de maaltijd

 Gister zat er zowaar een Kleine Mantelmeeuw bij het plasdras . Dat doen ze niet zo gauw, er is niks te halen voor ze. Deze had echter de prooi bij zich, ik denk een Brasem te zien bij vergroting aan de wat spitse staartvinnen. Hij had er een hele klus aan. Wat me opviel was de rode ring om de rechter poot, deze soort wordt dus ook al geringd. Erg onduidelijk is de metalen ring aan de andere poot te zien en ik vermoed dat de letter C op de rode ring staat. Ook na bekijken van andere foto’s. Waarschijnlijk in Engeland geringd.

Zeearend en Bruine Kiekendief vr.

 Ik stond nauwelijks stil toen alles de lucht in ging. Eenden, vooral Krakeenden, Smienten zijn grotendeels weg, Grauwe Ganzen en Nijlganzen. Paniek alom. Dat betekent altijd een Zeearend. Hij kwam recht op me af vliegen. Ik deed nog een poging om de camera klaar te maken, maar te laat. Hij verdween richting de Gagel, zoals bijna alle Zeearenden die ik hier in Demmerik heb gespot.

Even later een Kiekendief. Het bleek de Bruine te zijn, een vrouwtje. Zie foto.  Broedt hier in het reservaat. Alle broedende en bijna broedende weidevogels gingen achter haar aan. Ze werd weggejaagd.